Twee maal herenigd na 400 jaar: Rubenshuis presenteert twee nieuwe aanwinsten
Het Rubenshuis heeft er twee nieuwe aanwinsten bij: Berglandschap met saters en geiten bij een waterval van Vlaams landschapsspecialist Paul Bril (1554-1626) en de antieke sculptuur Trapezophoros (2de eeuw). Voor beide kunstwerken is het Rubenshuis geen onbekende bestemming. Het landschapsschilderij van Bril is prominent weergegeven op het schilderij ‘De Kunstkamer van Cornelis van der Geest’. Brils werk prijkt nu naast de Kunstkamer. Tussen 1618 en 1626 bevindt Trapezophoros zich in Rubens’ collectie en dient het beeld meermaals als inspiratie voor zijn werk. Na 400 jaar komt het werk terug thuis. Met de steun van de Vrienden van het Rubenshuis slaagde het museum erin om deze kunstwerken permanent te verwerven ter ere van voormalig directeur Ben van Beneden.
Met de steun van de Vrienden van het Rubenshuis heeft het museum de collectie uitgebreid met twee spraakmakende kunstwerken. Elk hebben ze een historische verwantschap met de museumcollectie of met het Rubenshuis zelf, het ene wordt na vierhonderd jaar opnieuw herenigd met een kunstwerk waarop het staat afgebeeld, het andere komt letterlijk opnieuw thuis.
Een bijzonder landschap voor het Rubenshuis
Het nieuw aangekochte schilderij Berglandschap met saters en geiten bij een waterval (ca. 1616–1619) is een topwerk van de Antwerpse landschapsschilder Paul Bril (1554-1626) die in Italië internationale faam verwierf. Na een opleiding in Antwerpen trekt Paul Bril in zijn vroege twintiger jaren naar Rome, waar veel vraag is naar zijn typisch Vlaamse specialisme: het landschap. Hij schildert er fresco’s in opdracht van pausen en kardinalen en ook kleinere landschappen op koper, paneel en doek. Rubens ontmoette Bril in Rome en bewonderde zijn kunst. Hij bewerkte zelfs een van zijn landschappen. De nieuwe aanwinst is gesigneerd en dateert van ca. 1616-1619. Bril overleed in 1626 in de eeuwige stad. Twee jaar later wordt dit werk van zijn hand weergegeven op De Kunstkamer van Cornelis van der Geest. Dit metaschilderij is één van de pronkstukken uit de collectie van het Rubenshuis en biedt de toeschouwer zoveel eeuwen later een unieke inkijk in de 17de-eeuwse Antwerpse kunstwereld. Voor het eerst in bijna vier eeuwen zijn de twee schilderijen hier opnieuw herenigd. Het werk van Bril is bovendien een belangrijke toevoeging aan de kleine collectie landschappen van het Rubenshuis.
Antiek beeld terug thuis
De nieuw aangekochte sculptuur is een Trapezophoros, een luxueus gebeeldhouwde steun voor een wandconsole of tafel. Het is een antiek marmeren beeld afkomstig uit Griekenland of Klein-Azië uit de 2de eeuw. De figuur van het jongetje verbeeldt met zijn fakkel en zijn korf met bloemen en vruchten het licht en de bloei van de lente. Rond 1600 werd hij in een opschrift ook als Hesperus geïdentificeerd, de avondster. Het beeld bevond zich tussen 1618 en 1626 in Rubens’ collectie. De kunstenaar kocht het van de Britse verzamelaar Dudley Carleton, die het verwierf in Venetië. Rubens gebruikte dit heidense beeld ter inspiratie bij het schilderen van bijvoorbeeld staande Christuskinderen. In 1626 verkocht hij het op zijn beurt aan de Hertog van Buckingham. Vierhonderd jaar na zijn verblijf in Antwerpen, keert de innemende knaap nu terug naar zijn voormalige thuis.
Bert Watteeuw, directeur Rubenshuis: “Het landschap van Paul Bril kunnen tonen naast het meesterwerk waarop het vier eeuwen eerder werd afgebeeld is evident een coup voor het museum. De prachtige trapezophoros, ‘onze jongen’, zoals we hem intussen noemen, na 400 jaar terugbrengen naar de sculpturengalerij waar hij eerder al stond, is dat evenzeer. Een beter saluut aan Ben van Beneden konden we ons niet dromen.”
Inzicht in Rubens als kunstenaar en verzamelaar
De twee aanwinsten geven ons inzicht in Rubens’ activiteit als kunstenaar en verzamelaar en nemen daardoor in de collectie een sleutelpositie in. Actiever nog dan de meest bemiddelde burgers verzamelt Rubens zijn eigen kunstcollectie. Hij bezit antieke sculpturen en heeft veel interesse voor het werk van de grote Italiaanse meesters, maar ook zijn Vlaamse of Duitse voorgangers ontbreken niet in zijn verzameling. Zijn verzameling geeft hem een zekere status én inspireert zijn werk en dat van zijn medewerkers.
Rubens had ook een enorme bewondering voor landschapsspecialist Paul Bril (1554-1626) die hij in Rome ontmoette. Hij bewerkte zelfs een van zijn landschappen. Dat Rubens schilderijen en tekeningen van andere meesters voor zijn plezier retoucheerde is minder bekend. Het was een gangbare praktijk waarbij Rubens zijn bewondering voor deze meesters uitte. Ook Het feest van Sint-Maarten uit de collectie van het Rubenshuis van eennavolger van Maarten van Cleve (1527-1581) is op die manier bijgewerkt door Rubens.
De twee aanwinsten zijn verworven dankzij de genereuze steun van de Vrienden van het Rubenshuis en ter ere van voormalig directeur Ben van Beneden. Het is een blijvende manier om hem te danken voor zijn realisaties en de aankopen belichten ook zijn eigen onderzoeksinteresses.
Beeld in de header: Rubenshuis-Bril foto LUCID
Praktisch
Vanaf 5 april in het Rubenshuis
Voor de pers: voor bezoeken en interviewaanvragen graag even contact opnemen met inge.derouck@antwerpen.be